مدرسه شاد

آیات قرآن، در فرازهای مختلفی خنده و سپس سرور و شادمانی را مورد توجه قرار داده است. ابتدا خنده و گریه را از سوی خدا دانسته و می­فرماید:

«وَأَنَّهُ هُوَ أَضْحَکَ وَأَبْکَى» (نجم، 43)؛ «و هم اوست که می­خنداند و می­گریاند». زیرا تمامی اسباب خنده و گریه در اختیار اوست و خداوند خالق همه آنهاست. در پی آن به خنده مؤمنان در قیامت اشاره می­کند.

در فرازی دیگر سرور و شادی را مطرح کرده، و جلوه­های مختلف آن را بیان می­نماید. نخست ایمان به تقدیر الهی را مانع شادمانی و بی­قراری بیجا دانسته، سپس خوشیها و شادیهای ناپایدار و جاودان را معرفی می­کند: «قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمَّا یَجْمَعُونَ» (یونس، 58)؛ «بگو به فضل و رحمت خداست که [مؤمنان] باید شاد شوند و این از هرچه گرد می­آورند بهتر است».

شادی و نشاط و سرور، یکی از نیازهای روحی و فطری انسان است که در بسیاری از جنبه­های حیاتی انسان نقش مؤثری ایفا می­کند. دین اسلام که به تمام نیازهای روحی و جسمی انسان توجه داشته، این موضوع را نیز مورد توجه قرار داده است. وجود آیات متعدد در قرآن کریم، سخنان پیامبر(ص) و احادیث و روایات منقول از ائمه معصومان(ع) حاکی از اهمیت موضوع شادی در اسلام است. درباره اهمیت شور و نشاط و سرور و جایگاه آن در تعالیم دینی همین بس که مفهوم شادی ۲۵ بار با الفاظ مختلف در قرآن کریم آمده

 محیط مدرسه برای دانش‌آموزان شاد نیست. البته این به معنای آن نیست که محیط مدارس ما غم‌زده است اما با فضای شاد هم بسیار فاصله داریم. مدارس و محتوای کتاب‌های درسی بسیار خسته‌کننده است و هیچ ارتباطی با جامعه و زندگی دانش‌آموزان ندارد. دانش‌آموزان ساعت‌ها در یک فضای بسته نگه داشته می‌شوند و ساعت‌ها و زنگ‌های تدریس هم پشت سر هم است  و هیچ جذابیتی برای دانش‌آموزان ندارد بنابراین باید گفت که دانش‌آموزان علاقه‌ای برای ماندن در مدرسه ندارند.

الف- تربیت معنوی و دینی (آشنایی با لطافت طبیعی و.)

بی تردید تربیت روحی و معنوی نوجوانان باید از آغاز حیات آنان مدنظر گرفته شود لیکن چون در سنین نوجوانی می خواهند هویت شخصی پیدا کنند کم کم از والدین خود جدایی بیش تری پیدا می کنند و وابستگی کم تری می یابند و همین امر باعث می شود هدایت معنوی ویژگی خاصی پیدا کند.

آشنایی آنان با لطافت طبیعت (آب و هوا و آفتاب و کوه و دریا و. می تواند نشاط و شادابی را با ادراک طبیعت خداوندی به دست آورد به طوری که نوجوان با دیدن هر یک از ابعاد طبیعت حتی با دیدن یک گل احساس لذت و شادمانی کند.

همچنانکه خاطرات خوش دوران مدرسه برای همیشه در ذهن ماندگار است حادثه های تلخ رفتارهای تحقیرآمیز کلمات تلخ معلم ناظم و مدیر و حتی سخنهای بابای مدرسه هم هیچ گاه از صفحه ذهنمان پاک نمی شود. 
کاش قبول داشتیم حال که کارشناس فیزیک یا حتی از آن بالاتر شدیم این معلم بود که ما را عاشق درس فیزیک کرد او اخلاق و سرشت انسانیت را با درس فیزیک مخلوط کرد و این عنصر را به خورد ما داد تا فیزیک با وجودمان ترکیب شود و دیگر از ما تجزیه نشود. 
کاش قبول داشتیم که مدرسه حتی مسیر زندگی ما را تغییر داده و بسیاری از دانش آموزان که روزگاری عاشق شغل معلمی بودند اکنون از آن گریزان هستند چرا که شاید دانش آموزی با دیدن رفتارهای یک معلم از شغل معلمی بیزار شود. 
یادم نمی رود که اکثر اوقات ناظم با یک چوب چندمتری همیشه دنبال مجرم می گشت خدایا این جا مدرسه است یا زندان و آقای ناظم به اوضاع مدرسه نظم می دهد یا مجرمین را دستگیر می کند و آنها را توبیخ می کند 
یادم نمی رود که ناظم و معلم ها اول سال زیر زمین درداری را به دانش آموزان تازه وارد نشان می دادند و می گفتند. « بچه ها این جا سیاهچال است اگر درس نخواندید اگر اخلاق شما درست نبود و هزاران اگرهای دیگر شما را در این سیاهچال می اندازیم . » و کسی جز خدا نمی داند که شبهایی خواب می دیدیم که مار دو سری از سیاهچال بیرون می آمد و پای ما را به درون آن می کشید! 
البته امروزه آن اوضاع بهتر شده ولی هنوز بسیاری از بچه ها عاشق مدرسه نیستند. آنها به کلاس درس می روند تا تعلیم و تربیت بیاموزند. شک نداریم که در این کلاس ها تصمیمات و اقداماتی هم انجام می شود که در راستای آموزش بهتر و موثرتر قرار می گیرد اما همین کلاس ها می تواند هم کسل کننده و هم پویا و متحول باشد. که این به نحوه برخورد والدین مدرسه معلم ها و نظام آموزشی دارد.

معلم آهنگ و فضا و جو کلاس درس را تنظیم و برقرار می سازد . چنانچه قرار باشد که روح دانش آموزپرورش و رشد یابد باید این روند از روح معلم آغاز گردد. حال چنانچه روح معلم افسرده و ناتوان باشد ،شانس ناچیزی برای تقویت و مراقبت از روح دانش آموزان وجود خواهد داشت .معلمانی که حضور توانمند خود را هر روز در کلاس درس نمی توانند ارائه نمایند ،

االف)معلمین

ب)دانش آموزان

ج) محیط مدرسه

د)برنامه ریزی

ه)انجمن اولیاءومربیان

انجمن اولیاءومربیان به مثابه پلی است که بین خانه و مدرسه ایجاد شده و نقش ارزنده آن مسلم و مشخص است . این نکته حائز اهمیت است که برای داشتن مدرسه ای سالم ،مطلوب و شاد باید به تمامی عوامل و اجزای تشکیل دهنده آن پرداخت .

از نگاه دین مهمترین عوامل شادی زا در زندگی انسان ها عبارتند از: محبوبیت، مقبولیت، موفقیت، ایمان، هویت ملی و فرهنگی، خلاقیت، تجربه های عارفانه، حل مسئله، پرهیز از گناه، رضایت و تحمل، تبسم و خنده، تنوع ظاهری، بوی خوش، کار و تلاش، تفریح و تفرج، سیر و سفر، تفکر در آفرینش و کشف حقیقت، رسیدگی به دیگران، با بچه بودن، استفاده از روش های استعاره ای و شعری در بیان نظرات، داشتن دوستان ساده و خوش مشرب، تقویت عزت نفس، هدیه دادن و مهربانی کردن و گره گشایی از کار دیگران می باشد.

ایجاد نشاط و شادابی یکی از مؤثرترین راه ها برای افزایش بهداشت روانی در جامعه است، مدرسه بعنوان یک نهاد می تواند با بوجود آوردن زمینه ها و برنامه هایی باعث هر چه شاداب کردن جامعه شود. اگر در مدرسه شوق زندگی کردن بوجود آید خود به خود اثرگذار بر جامعه خواهد بود. انسان های شاد زندگی خود را تحت کنترل دارند، مسئولیت پذیرند، هدفمند هستند، دید مثبت به زندگی دارند. آینده نگر وامیدوارند و در مقابل مشکلات و سختی ها از پای نمی نشینند، قرآن دین اسلام را دین شادی معرفی نموده و مهمترین عوامل شادی را محبوبیت، مقبولیت و موفقیت، ایمان، هویت ملی و فرهنگی، خلاقیت عارفانه و حل مسئله ذکر کرده است، روانشناسان شادی و شور و نشاط را محرک انسان ها برای عمل می دانند و جامعه شناسان جامعه شاد را جامعه موفق می دانند. عواملی که می تواند باعث گسترش شادی شود در ابتدا خانواده است و سپس دیگر نهادها همچون مدرسه و نهادهای فرهنگی مذهبی می باشند که هر کدام به نوبه خود وظایفی دارند که در اینجا سعی می شود پیشنهادات کاربردی جهت ایجاد شور و نشاط در مدرسه ارائه دهد.

• توجه به فضای فیزیکی مدرسه

• تجدیدنظر در کیفیت فعالیت‌های آموزشی و توجه به شاخص‌های نشاط

• ایجاد روابط انسانی مطلوب

• استفاده از روش‌های فعال تدریس

• آموزش ارزش‌های انسانی

• استفاده از روش‌های ساده و جذاب در آموزش

• معرفی الگوهای مناسب

• تشویق و ارزش‌گذاری فعالیت‌های دانش آموزان برای ایجاد عزت و اعتمادبه‌نفس

• آموزش روابط اجتماعی مناسب به دانش آموزان 

• توجه به معیارهای شادی‌آفرین در سنین مختلف (کودکی: توجه به نیازهای جسمی و روانی ـ ‌نوجوانی: پذیرش فرد از طرف خانواده و گروه هم‌سالان و موفقیت در کارهای شخصی و تحصیلی ـ جوانی: کسب مهارت‌های لازم برای تصدی شغل، پیشرفت در کار و تحصیل) 

• نقش دولت در افزایش شادمانی: جلوگیری از رواج و پخش برنامه‌های مروج خشونت ـ ترویج محبت و زندگی متعادل در تولیدات رسانه‌ای ـ‌ آموزش تکریم و سپاس از طبیعت ـ تأمین شغل، بهداشت و درمان و هزینه معیشت مردم 

• آموزش ارزشمندی کار و تلاش

• تشویق دانش آموزان به خلاقیت و نوآوری و ایجاد بسترهای لازم برای بروز استعدادها

• همکاری آگاهانه و مشارکت همه‌جانبه اولیا با مدرسه.

عباسی‌نیا (1391) «مدارس شاداب، دانش آموزان شاد»

۱-معرفی الگوهای مناسب علمی، ورزشی، فرهنگی به دانش آموزان

۲-توجه به بهداشت روانی و جسمی دانش آموزان

۳-برگزاری جنگ خنده در مراسم صبحگاهی یا اعیاد که با گفتن لطیفه های مناسب و اخلاقی باعث ایجاد شور و نشاط و تخلیه هیجانی می شود.

۴-ایجاد تابلوی اعلانات تحت عنوان ایستگاه خنده که شامل شعرهای شادی آفرین و لطیفه های مناسب می باشد.

۵- استفاده از پیام های بهداشتی شاد در تابلوی اعلانات

۶- برگزاری جشن ها به مناسبت های مختلف

۷- برگزاری جنگ شادی خانوادگی در مدرسه

۸- برگزاری مسابقات ورزشی، تفریحی، فرهنگی، هنری و علمی بین دانش آموزان

۹- آموزش مهارت های زندگی (خودآگاهی، همدلی، ارتباط مؤثر، تصمیم گیری، حل مسأله، تفکر خلاق، تفکر انتقادی، توانایی حل مسئله، توانایی مقابله با استرس)

۱۰- برگزاری نمایشگاه آثار دانش آموزان

۱۱- برگزاری برنامه های صبحگاهی بانشاط و پربار همراه با موسیقی و ورزش

۱۲- کمک جهت رفع مشکلات دانش آموزان

۱۳- ایجاد تفکر مثبت نگری در دانش آموزان

۱۴- ارائه مفاهیم و ظرایف دینی به شیوه های جذاب